غار عالی آباد کوهدشت
این غار در منطقه کوهدشت واقع شده و یکی از محل های سکونت انسان های پیش از تاریخ بوده است. غار پس از یک فرود 6 متری تا عمق 420 متری ادامه می یابد. برای بازدید کامل از این غار، وسایل فنی کامل مورد نیاز است.

دره سرطرهان کوهدشت
دره ای طولانی و وسیع است که در باختر بخش کونانی کوهدشت واقع شده است. این دره، از جنوب به کوه «گور» که مانند دیواری آن را احاطه کرده است، محدود می شود. در این دره، دو طایفه به نام های «کوشکی» و «کراوند» زندگی می کنند. قسمت باختری سرطرهان به رودخانه سیمره منتهی می شود. منطقه باختری سرطرهان کوهستانی و راه های آن مال رو است. در دره سرطرهان، انبوهی تپه باستانی دیده می شود. از جمله اشیای به دست آمده از سرطرهان، یک بت سنگی است که شاید به دوره ایلامی ها مربوط باشد.

آرامگاهها ، امامزاده ها و زیارتگاهها در شهرستان کوهدشت
گنبد شاه محمد کوهدشت
در انتهای شمالی طرهان، بر دامنه کوههای «تت» و «درامار» کنار رود سیمره گنبد و مقبره شاه محمد واقع شده که زیارتگاه مردم لرستان و کرمانشاه است. سبک ساختمان مقبره شبیه تاق مسجد جامع بروجرد است. اصل بنا چهار گوش است که در بالا به هشت ضلعی تبدیل شده است. دیوار هر ضلع با کاشی های مشبک زینت داده شده است گنبد آن درگذشته دو جداره بوده که امروزه تنها گنبد زیرین آن باقی مانده است.گلدسته ها، استوانه ای شکل اند که در انتهای هر یک از آنها، تزییناتی با آجر به صورت زیک زاک ایجاد شده است. تاریخ بنای آن 1322 هجری قمری است که این تاریخ بر سنگی در دیواره خاوری مقبره نوشته و نصب شده است. در اصلی مقبره به سوی شمال باز می‌شود و اندازه هر لنگه در 60×110 سانتی متر است. هر دو لنگه در روکشی از نقره دارند که آیات و اشعاری با خط نستعلیق بر آن‌ها حک شده و در فاصله‌های خطوط نقش هایی منظم و ریزه کاری‌های بسیار جالب توجه وجود دارند. بر حاشیه آن‌ها چند بیت از مرثیه مشهور محتشم کاشانی با خط نستعلیق نوشته شده است. قبر ضریحی از ورشو به طول و عرض 2×2 متر دارد. گنبد مقبره از آجر ملاط و کاشی ساخته شده است. در فاصله 5/5 متری دیوار حرم، چهار اتاق برای سکونت زایران بنا شده است.

گنبد ابوالوفا کوهدشت
این مقبره در 25 کیلومتری باختر شهر کوهدشت، بر دامنه کوهی به نام «بره کاظم» واقع شده و تمام ساکنان آن محل پیرو «اهل حق» اند. این مقبره مدفن سید ابوالوفا یکی از هفت نفری است که جزو دسته دوم پیشوایان اهل حق بوده اند و وی از یاران برجسته سلطان اسحاق ملقب به صاحب کرم است که نسبت اش به حضرت امام موسی کاظم (ع) می رسد و رهبری این فرقه را بر عهده داشته است. کلمه «سید» نزد «اهل‌حق» تنها به مرشد و پیشوا گفته می‌شود. ابوالوفا در اواخر سده هفتم یا در نیمه اول سده هشتم می زیسته است.

مقبره داوود رش کوهدشت
در شمال خاوری کوهدشت و بر دامنه یک کوه، مقبره‌ای قرار دارد که به «داوود رش» مشهور است. مقبره مربع شکل است و اضلاعی به طول هفت متر دارد. از هر گوشه در داخل مقبره، دو یال در جهت تاق گنبد به طرفین باز می‌شود. تاق برحسب هشت قسمت اصلی بنا شده و ارتفاع گنبد که نزدیک به 9 متر است از سنگ و گچ ساخته شده است.این مقبره نیز از جمله زیارتگاه‌های «علی الهی» ها است که ظاهرا به داوود از یاران سلطان اسحاق که در قرن هفتم می زیسته است تعلق دارد. در اطراف مقبره یک گورستان کهنه و قدیمی است که بر سنگ یکی از قبرهای آن تاریخ 1118 هجری با تصاویری مبهم کنده کاری شده است.

عمارات و محوطه ها ی باستانی درشهرستان کوهدشت
تپه های چغاسبز و کفتارلو کوهدشت
این دو تپه باستانی در دهستان رومشکان کوهدشت واقع شده اند. آثار به دست آمده از تپه چغاسبز، با ظروف شوش اول مطابقت دارند. تپه کفتارلو نیز در پنج کیلومتری شمال تپه چغاسبز قرار دارد. از قسمت های کاوش شده این تپه کوزه، دیگ، خمره‌هایی با نقش پرنده و شکارهای کوهی و نقش های ساده و ظروف بدون نقش بیرون آورده شده است. ظروف تپه کفتارلو، هم عصر با ظروفی هستند که از تپه گیان نهاوند به دست آمده اند.

تپه پیاره کوهدشت
تپه پیاره در محلی به نام «کول وایم» در طرهان کوهدشت واقع شده است. اندازه این تپه 200×300 متر و ارتفاع آن 10 متر است که بر دره‌ای به نام «باریکه» مشرف است و آثار باستانی برنزی بسیاری از آن به دست آمده است. در این تپه، دو نوع گور دیده شده است. گورهایی که در آن اسکلت انسان با اشیای سفالی و مفرغی و مجسمه هایی از حیوانات و گاه سلاح های جنگی مانند خنجر، گرز و تبر به دست آمده است و گورهایی که در کنار آن‌ها اسکلت اسب یا ابزارهای برنزی از قبیل دهنه، رکاب و … یافت شده است.

تپه درکه کوهدشت
یکی از تپه های مهم پیش از تاریخ که از چشم دانشمندان و باستان شناسان دور مانده تپه‌ای به نام درکه است. این تپه در شمال خاوری کوهدشت و در فاصله 24 کیلومتری روستای «ابوالوفا» واقع شده است. نتایج حفاری ها نشان می دهند ساختمان تمامی این تپه از چینه و خشت بوده است. از طبقه میانی تپه ظروف سفالی و برخی ظروف مفرغی یافت شده که سفال های آن به رنگ قرمز و مشابه ظروف سه پایه داری هستند که پروفسور «گریشمن» آن‌ها

بند و پل های باستانی درشهرستان کوهدشت
پل گاومیشان کوهدشت
در خاور سیمره، نزدیک محلی که آب رود کشگان و سیمره به هم می پیوندد پایه های پلی بزرگ باقی مانده است. این پل از آن‌جا که در مسیر باستان شناسان یا جهانگردان واقع نشده بود جز در چند مورد نامی از آن به میان نیامده و معرفی نشده است زیرا از سیمره راهی نزدیک تر به طرهان می رفت و کاروانیان بیش تر از آن راه سفر می کردند. اکنون تمام رود سیمره از بستر میان دو پایه پل عبور می کند که تاق ان نیز شکسته است. سایر چشمه های پل سالم مانده اند. بستر رود سیمره هشت متر پایین تر از کف چشمه های پل قرار دارد که طی چند قرن به وجود آمده است. نزدیک به 200 سال پیش، این پل را والی پشتکوه مرمت کرده بود.

پل کرودختر کوهدشت
این پل در باختر سرطرهان به روی رود سیمره در جاده خرم آباد- اندیمشک، ساخته شده است. محل پل، به نام «سی پله» مشهور است و طرهان را به خاک سیمره و هلیلان مرتبط می‌سازد. این پل چهار چشمه داشت که تاق دو چشمه آن باقی مانده است و رود سیمره از آخرین چشمه باختری ان می گذرد. اندازه دهانه هر تاق یا چشمه 11 متر و ارتفاع آن‌ها از کف رودخانه 2/19 متر است. دو پایه باختری و خاوری به کوه تکیه دارند و پایه های دیگر نیز بر سطح سنگی بستر رود کار گذاشته شده اند. اندازه سنگ هایی که در پایه ها به کار رفته اند 60×60×100 سانتی متر و طول پل 16 متر است و بعضی از سنگ های آن نیز بزرگ ترند. روی هر یک از این سنگ ها علامت مشخص کنده شده است. تاریخ بنای این پل روشن نیست.

قلعه ها، برج ها و آتشکده ها درشهرستان کوهدشت
قلعه کورگان کوهدشت
بر فراز قله های «دوشه» (دو شاه) در کوهدشت دو قلعه به همین نام ساخته شده است. اولی قلعه‌ای نسبتا بزرگ است که قسمتی از دیواره شمالی ان بر تیغه کوه باقی مانده و آثار دیوارهای دیگر آن نیز پیداست. درب ورودی قلعه که تنها راه ورودی آن است در دیوار جنوبی قلعه ساخته شده است. در داخل قلعه سه حوض بزرگ برای ذخیره آب در هنگام نبرد و محاصره کنده شده است.دومین قلعه نیز از لحاظ سبک ساختمان مانند قلعه اولی است و در خاور آن ساخته شده است. ساختمان هر دو قلعه از سنگ و ملاط است و چون در هر یک از آن‌ها شاهی زندگی می کرده است به «قلعه دوشه» مشهور شده اند.

قلعه گم ور کوهدشت
این قلعه روی قله‌ای به نام «گم ور» در کوهدشت بنا شده و مشخصات آن تقریبا مشابه قلعه های «دوشه» است. در جنوب قلعه گم ور، دو بنا ساخته شده است. حصار و آثار به جای مانده از این قلعه بیش تر و بزرگ تر از قلعه «دوشه» است. در باختر قلعه نیز قناتی حفر شده که آب مورد نیاز قلعه نشینان را تامین می کرده است.

قلعه سیله کوهدشت
این قلعه در قله «سیله» از کوه «هیزم آباد» کوهدشت واقع شده است و آثار آن نشان می دهد که مصالح ساخت این قلعه بزرگ از سنگ تراش خورده و ملاط بوده است. سکه هایی که از این قلعه به دست آمده اند به دوره اشکانی تعلق دارند.

قلعه کوه زاد کوهدشت
در باختر دهستان رومشکان از توابع کوهدشت در ارتفاع 1000 متری کوه ویزنهار، آثار یک قلعه بزرگ باستانی باقی مانده که به نام قلعه «کوه زاد» معروف است. دیوارهای این قلعه، از سنگ و ملاط ساخته شده است. در کنار این دیوارها که هنوز هم پابرجا است، اتاق هایی وجود دارد. تاق اتاق ها به یک‌دیگر پیوسته‌اند و به هم‌دیگر راه دارند. طول حصار قلعه 60 متر و عرض آن 24 متر است و آثار هشت اتاق آن به خوبی پیدا است. تمامی دره سیمره و گستره های باختری آن تا حدود «بدره» و قسمت های خاوری دره شهر و دست رومشکان و هم‌چنین دره سرطرهان، در چشم انداز جنوبی این قلعه دیده می‌شوند.

قلعه چق (جغد) کوهدشت
آثار این قلعه روی قله ای به نام «کژنه» در روستای «رزیونی» کوهدشت پیدا شده است. طول تقریبی این قلعه 25×35 متر است و ده اتاق داشته که اندازه بعضی از آن‌ها به ابعاد 4×6 متر است.قلعه از سنگ و گچ ساخته شده و در داخل ان، چند حوض سنگی برای ذخیره آب ساخته شده است.

قلعه منیژه کوهدشت
بر فراز قله ای از کوه سرسرخن کوهدشت، آثار یک دژ باقی مانده است. طول باروی قلعه متجاوز از 100 متر است که در قسمت شمال آن آثار چند اتاق دیده می‌شود. سطح عمومی قلعه نزدیک به 2500 متر مربع است. در قسمت جنوبی اتاق ها آثار یک مخزن بزرگ آب دیده می‌شود که دیوار آن ساروج کشی شده است. راه ورود به قلعه فقط از سمت دره است که به سوی آن امتداد دارد.اهمیت این قلعه در تسلط آن بر دره های اطراف و وسعت دید جالب توجه آن است که موجب حیرت بینندگان و جهانگردان می‌شود. در داخل قلعه نقبی عجیب و جالب توجه وجود دارد که دهانه آن تا 10 متر به طرف خاور و جنوب دارای شیبی تند است و 15 متر عمق دارد. سقف این نقب با نوعی ساروج قالب بندی و تاق زده شده است در انتهای راهرو چاهی است با قطر دهانه یک متر، که اطراف ان سنگ چین شده و عمق آن 22 متر است. ولی آب ندارد. سکه هایی که از این محل به دست آمده اند به دوره اشکانی مربوط می‌شوند.

قلعه چنگری کوهدشت
«چنگری» نام کوهی است که از شمال خاوری کوهدشت شروع می‌شود و تا کنار رود سیمره امتداد می‌یابد. بر بالای‌قله های این کوه آثار چند قلعه باقی مانده که از همه مهم‌تر، قلعه چنگری است که روی قله ای مشرف به دشت کوهدشت ساخته شده است. فاصله این قله تا شهر کوهدشت 10 کیلومتر است. از این قلعه فقط آثاری که طول و عرض آن به 75×100 متر می رسد باقی مانده است. این قلعه ظاهرا بزرگ‌ترین قلعه «مادانرود» در استان امروزی لرستان بوده است. این قلعه در گذشته از دو قسمت تشکیل می شده است که هر قسمت آن چند اتاق بزرگ و کوچک داشته که در حال حاضر تنها دیواره های شمالی آن باقی مانده است.

دژ زلال انگیز کوهدشت
بر تیغه کوهی در دره باریکه سرطرهان کوهدشت که رود سیمره در ان جریان دارد آثار یک دژ باقی مانده که به دژ زلال انگیز معروف است. ساختمان دو طبقه دژ با سنگ قلوه و گچ ساخته شده است.سمت خاوری و جنوبی دژ به رود سیمره منتهی میشود که عبور از آن با توجه به ارتفاع تیغه کوه و دیواره دژ ناممکن است بیش تر دیوارهای شمالی دژ باقی مانده اند ولی نیمی از دیوار خاوری آن فروریخته است.در دیوار جنوبی و برج مانند دژ دریچه ای به اندازه 245×120 سانتی متر ساخته شده است که از آن رفت و آمد می‌کرده اند. از این دریچه، یک راه مارپیچ که به تپه باستانی «پیاره» منتهی می‌شود تحت کنترل قرار می گرفته است. تنها راه منتهی به دژ راهی باریک است که از قله کوه به سوی شمال دژ می پیچد و سپس به طبقه دوم آن می رسد. در بدنه کوه چاهی تا سطح رود سیمره کنده شده است که با آن آب مورد نیاز دژ تامین می شده است. ارتفاع سطح دژ تا بستر رود، نزدیک به 15 متر است. ظاهر این دژ نشان می دهد که از آثار دوره ساسانی است. سطح این دژ خاکی با قطر زیاد پوشانده است.

                                                                                                            نقل از سایت کوهدشت پرداز